Życie i działalność św. Pawła opisana jest w Dziejach Apostolskich oraz Listach św. Pawła. Dowiadujemy się w nich, że Szaweł (pierwotnie Saul) pochodził z rodziny żydowskiej ze strony pokolenia Benjamina. Kształcił się w Jerozolimie u szanowanego rabina imieniem Gamaliel, gdzie studiował Torę. Paweł posiadał po ojcu obywatelstwo rzymskie. Pochodził z Tarsu (miasto w południowej Turcji, w Cylicji, nad rzeką Kydnos).

Kiedy miał około 36 lat został chrześcijaninem (nawrócił się). Wcześniej, bo około 35 roku naszej ery, miał być obecny przy ukamienowaniu Szczepana. Później sam zajmował się prześladowaniem chrześcijan. Otrzymał od Sanhedrynu listy polecające, z którymi udał się do Damaszku, aby tam aresztować zwolenników nowej religii. Dalsze losy Szawła opisują Dzieje Apostolskie. Czytamy:

"Gdy zbliżał się już w swojej podróży do Damaszku, olśniła go nagle światłość z nieba. A gdy upadł na ziemię, usłyszał głos, który mówił: "Szawle, Szawle, dlaczego Mnie prześladujesz?" ?Kto jesteś Panie?" ? powiedział. A On: "Ja jestem Jezus, którego ty prześladujesz. Wstań i wejdź do miasta, tam ci powiedzą, co masz czynić". Ludzie, którzy mu towarzyszyli w drodze, oniemieli ze zdumienia, słyszeli bowiem głos, lecz nie widzieli nikogo. Szaweł podniósł się z ziemi, a kiedy otworzył oczy, nic nie widział. Wprowadzili go więc do Damaszku, trzymając za ręce. Przez trzy dni nic nie widział i ani nie jadł, ani nie pił."

Po dotarciu do Damaszku Szaweł przyjął chrzest i zmienił imię na Paweł. Był tak gorliwym i cenionym nauczycielem nowej wiary, że nazwano go Apostołem narodów. W latach 45-49 odbył swoją pierwszą podróż apostolską (misyjną) odwiedzając Cypr oraz tereny Azji Mniejszej. W działalności apostolskiej towarzyszyli mu Barnaba oraz Jan Marek. To z Barnabą około 49 roku udał się do Jerozolimy na sobór. W późniejszych latach św. Paweł odbywał kolejne podróże misyjne. Był m.in. w Efezie oraz Koryncie.

W 58 roku wrócił do Jerozolimy gdzie za sprawą arcykapłana Annaniasza i Sanchedrynu został wywieziony do Cezarei, a tam aresztowany. W więzieniu przebywał przez 2 lata. Pisał wtedy swoje słynne listy. Potem, jako że był obywatelem rzymskim, przewieziono go do więzienia w Rzymie, gdzie korzystając z dużej swobody prowadził działalność apostolską. Po procesie w 63 roku został uwolniony. Udał się potem do Efezu, na Kretę i do Macedonii. Ponownie aresztowano go w 67 roku. W Rzymie skazano go na śmierć, według podania na "śmierć od miecza".

Św. Paweł odegrał znaczącą rolę w kształtowaniu i rozwoju chrześcijaństwa. Mówi się, że zbudował podstawy Kościoła rzymskokatolickiego. Nauczał o Paruzji, czyli powtórnym przyjściu Jezusa Chrystusa.

Ikonografia

W ikonografii św. Pawła przedstawia się w pojedynkę lub wspólnie z apostołem Piotrem, co ma podkreślać jedność Kościoła (dwa filary Kościoła). Czasem widzi się obrazy nawrócenia św. Pawła (oślepienie). Św. Pawła przedstawia się z księgą i mieczem (nawiązanie do śmierci).

Św. Paweł jest patronem prasy katolickiej, patronem teologów i duszpasterzy. Także tkaczy dywanów, siodlarzy, powroźników i wikliniarzy. Wzywa się go w chwilach strachu, modli się do niego błagalnie o deszcz i urodzaje.

Św. Paweł w Racławicach Śląskich

W południowej, bocznej nawie kościoła znajduje się ołtarzyk św. Pawła. Ołtarzyk ustawiono około 1933 roku po rozbudowie kościoła. Podobny ołtarzyk znajduje się po drugiej stronie kościoła i przedstawia św. Judę Tadeusza.

Na racławickim ołtarzu widzimy św. Pawła z księgą trzymaną w lewej dłoni. Księga podkreśla rangę Nauczycielskiego Urzędu Kościoła oraz nadprzyrodzoną Mądrość. W lewej dłoni trzyma miecz, co stanowi nawiązanie do jego śmierci.