W Racławicach był kiedyś ratusz
Wierząc definicji encyklopedycznej ratusz, to reprezentacyjny budynek służący użyteczności publicznej. W tym wypadku nie ma żadnej wątpliwości, że przed 1945 rokiem w Racławicach był ratusz i na szczęście wiemy jak wyglądał, gdzie się znajdował i kiedy został zniszczony.
Dziś trudno nam wyobrazić sobie, jak wyglądało centrum Racławic przed rokiem 1945. Była to okolica tętniąca życiem z charakterystycznym pięknym brukiem ułożonym na drogach około 1875 roku. Prócz kilku sklepów oraz karczmy/gospody/hotelu w centrum wsi znajdował się ratusz, czyli siedziba lokalnej gminy. Gminę Racławice Śląskie utworzono prawdopodobnie w połowie XIX wieku.
Racławicki ratusz był 3-piętrowym budynkiem (nie licząc piwnicy) z pięknym balkonem oraz zegarem ustawionym przed wejściem od strony południowej. W ratuszu urzędował naczelnik gminy, czyli osoba stojąca na czele lokalnego samorządu. Ostatnimi niemieckimi burmistrzami byli Josef Riedel oraz Rudolf Fuchs.
Racławicki Ratusz został zniszczony w marcu 1945 roku, w czasie działań wojennych. Kiedy 17 marca niemieccy mieszkańcy wsi uciekali przed wojną na zachód, to budynek jeszcze stał, ale kiedy wracali tutaj w maju 1945 roku, to zostały po nim tylko nieuprzątnięte gruzy. Obecnie po starym ratuszu nie ma już żadnego śladu, a miejsce, w którym znajdował się to dziś skwer i prywatny parking.
Hotel i największa gospoda
Przed 1945 rokiem w miejscu dzisiejszego pawilonu handlowego znajdowała się największa we wsi gospoda z pokojami gościnnymi. Właścicielem lokalu był Franz Bernard. Według podania pierwszym właścicielem budynku był ostatni sędzia dziedziczny Paul Engel, który przez 39 lat był naczelnikiem gminy Deutsch Rasselwitz (niemiecka nazwa wsi). Engel zmarł w 1913 roku, a jego grób można znaleźć w Głubczycach. Jego duża posiadłość przeszła na dziedziców lub została przez kogoś później kupiona.
Budynek gospody został zniszczony w marcu 1945 roku, w czasie działań wojennych. Pewnie gdyby istniał do dziś, to byłby prawdopodobnie największym prywatnym budynkiem w Racławicach Śląskich.
Pomnik pamięci ofiar I wojny światowej
Pomnik znajdował się w samym centrum miejscowości, naprzeciwko ratusza, w miejscu dzisiejszego skrzyżowania ulic Zwycięstwa i Głubczyckiej. Pomnik ustawiony był na postumencie. Z czterech stron obelisku wypisane były nazwiska osób, które zginęły w I wojnie światowej, a mieszkały wcześniej w Racławicach Śląskich. Na szczycie pomnika znajdował się posąg orła. Co ciekawe wśród ofiar I wojny światowej było wiele kobiet - mieszkanek Racławic Śląskich. Nie były one żołnierzami, a zginęły pechowo w wypadku kolejowym.
Pomnik istniał do marca 1945 roku. Wtedy został zniszczony (nie wiadomo przez kogo i w jakich okolicznościach). Szczęśliwie przetrwał do dziś ukryty w jednym z ogrodów. Trwają prace zmierzające do ustalenia wszystkich nazwisk, jakie wyryte były na tym zabytku, ponieważ część napisów została zatarta.
Most z arkadami
Był to most na linii kolejowej Racławice-Głubczyce, wybudowany nad rzeką Osobłogą. Most składał się z 4 arkad, czyli łuków opartych o filary. Konstrukcja zawaliła się w lipcu 1903 roku pod napływem ogromnej ilości wody płynącej w Osobłodze w czasie największej w historii powodzi jaka nawiedziła okoliczne tereny.
Powołana komisja ustaliła, że most miał wadę konstrukcyjną, ale projektantów uniewinniono, ponieważ uznano, że nikt nie był wstanie przewidzieć wystąpienia tak gwałtownej i nagłej powodzi oraz nie można było przygotować się na zatrzymanie tak dużych ilości wody. W miejscu zawalonego mostu arkadowego wybudowano na początku XX wieku nowy stalowy most, który dziś jest jednym z najbardziej znanych mostów w Polsce.
Kolonia
To najniżej położona część miejscowości obejmująca swym zasięgiem okolice dzisiejszej ulicy Kolonialnej, Ogrodowej, Stromej i Podgórnej.
Przypuszczalnie jest to najstarsza część Racławic. Uważa się, że pierwsi osadnicy jacy przybyli na te tereny w XIII wieku musieli zbudować swoje domy właśnie w pobliżu rzeki. Być może właśnie dlatego miejsce to otrzymało nazwę Kolonia.
Nowy Berlin, Nowy Berlinek, Nowa Kolonia
W roku 1903 zniszczonych zostało wiele gospodarstw z dawnej Kolonii, które zalała woda z wylewającej rzeki. Ich właścicielom nie pozwolono później odbudować zniszczonych domostw w tym samym miejscu. Chłopi kupili niezagospodarowaną ziemię należącą do spółki kolejowej położoną w rejonie dzisiejszej na ul. Prudnickiej, w najwyżej położonej części Racławic. Tam od roku 1904 budowali swoje domy. Za budowę domów odpowiadał mistrz budowlany nazwiskiem Theil. Była to najładniejsza część miejscowości, w której wszystkie domy były nowe. Stąd też przypuszczalnie nazwa tej okolicy: Nowy Berlin. Źródła niemieckie podają, że dawniej w tej okolicy znajdowała się piękna alejka spacerowa z licznymi brzozami.
Cegielnia
Cegielnia znajdowała się na zachodnim krańcu miejscowości, przy północnej części dworca kolejowego. Budowniczymi i właścicielami cegielni byli bracia Fuchs. Cegielnia działała prężnie do momentu aż braci nie poróżniła pewna sprawa (źródła historyczne milczą na temat tego, co było przyczynkiem sporu). Cegielnię utrzymywał od tej pory jeden z braci, a drugi wykupił podobny obiekt w okolicy wsi Jasiona koło Dytmarowa. Po II wojnie światowej cegielnia została zburzona. Dziś w miejscu cegielni znajduje się Punkt Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych.
Stacje paliwowe
Przed II wojną światową w Racławicach Śląskich działały dwie stacje pali. Ważniejsza mieściła się obok Ratusza. Druga (mniejsza) ulokowana była gdzieś w okolicy obecnej ulicy Prudnickiej. Paliwo kupowali przede wszystkim rolnicy, ale częstymi klientami stacji paliw byli także taksówkarze, którzy mieli swój postój na lokalnym dworcu kolejowym. Rozwozili stamtąd podróżnych po wielu okolicznych wsiach. Stacje paliw zawiesiły swoją działalność około 1940 roku w wyniku reglamentacji paliwa przez ówczesny nazistowski rząd.
Sklep z zabawkami
W centrum miejscowości - dokładnie tam, gdzie dziś pod kościołem znajduje się parking dla samochodów - działał przed wojną sklep z zabawkami. Prowadził go przedsiębiorca nazwiskiem Krause. Budynek został zniszczony w marcu 1945 roku w czasie działań wojennych. Jego fundamenty zostały rozebrane dopiero na początku lat 90-tych ubiegłego wieku.
Rozebrane mosty i wiadukty
Nie ma po nich już żadnego śladu. W drugiej dekadzie XXI wieku wraz z przebudową dróg rozebrano wiadukt kolejowy nad torami na drodze do Prudnika oraz most drogowy nad rzeką Osobłogą. W ich miejsce powstały nowoczesne i wytrzymałe konstrukcje.
Jako pierwszy zburzono stary wiadukt drogowy nad torami linii kolejowej. Został wysadzony w powietrze w czasie II wojny światowej i prowizorycznie naprawiony około 1946 roku. Wytrzymał potem aż 60 lat do czasu rozbiórki i budowy nowej przeprawy przez torowisko.
Stary betonowy most drogowy nad rzeką Osobłogą wybudowano w 1920 roku. Uważano go za pomnik panującej ówcześnie inflacji. Powstał w miejscu drewnianej przeprawy przez rzekę. Most służył do wiosny 2018 roku, czyli przez 98 lat. Wtedy rozpoczęły się prace nad budową ronda, modernizacją ul. Głubczyckiej i budową nowego mostu nad rzeką. Nowa, masowa przeprawa była gotowa latem 2018 roku.
