Ikonografia to sposób w jaki dany święty jest prezentowany na obrazach czy w kapliczkach. Przeważnie wizerunki Świętych uwiecznionych na płótnach obrazów odpowiadają ich rzeczywistemu wyglądowi. Często jednak dodawanych jest wiele elementów związanych z daną osobą. Obrazy, kaplice i figury są na swój sposób niepowtarzalne. Wiedząc jakie atrybuty wyróżniają Świętego możemy łatwo powiedzieć czyje wizerunki oglądamy.
W Racławicach Śląskich każda kaplica, każdy obraz i każda figura ma swoją ciekawą historię. Nie bez przyczyny buduje się kaplice w wybranych miejscach, czy zamawia się obrazy prezentujące określonych świętych. Historia obrazów i figur jakie można znaleźć w naszej miejscowości jest pasjonująca.
Cykl artykułów jakie przygotowałem opisujących w pewien sposób tajemnicze figury czy obrazy z Racławic rozpoczyna legenda o tak zwanych psach pańskich, a związana ona jest z postacią Świętego Dominika.
Święty Dominik Guzmán urodził się w 1170 roku. Święcenia kapłańskie przyjął w 1195 roku. Z początkiem XIII wieku Dominik wraz z Biskupem Diego wędrowali po obecnych terenach południowej Francji gdzie głosili Ewangelię. W 1206 roku powstał pierwszy klasztor, w którym mieszkały kobiety nawrócone przez Dominika. Po śmierci biskupa Dominik sam kontynuował rozpoczęte wcześniej dzieło. W 1216 roku wraz z biskupem Fulko udał się do Rzymu by przedstawić papieżowi koncepcję utworzenia nowego zakonu. Decyzja papieża była początkowo odmowna, ale nocą przyśnił mu się Dominik, który swoim ciałem utrzymał gmach walącej się Bazyliki Loretańskiej. Papież odczytał ten sen jako znak uznając, że nowy zakon odegra istotną rolę w życiu Kościoła. Nakazał Dominikowi, by dla nowego zakonu wybrał jedną z już istniejących reguł. Dominik wybrał regułę Świętego Augustyna. 22 grudnia 1216 roku już nowy papież Honoriusz III wydał bullę zatwierdzającą zakon, by miesiąc później zatwierdzić nazwę Zakonu Kaznodziejskiego (Zakon Dominikanów).
Przebywający w Rzymie Dominik również miał sen. Przyśnił mu się Święty Piotr i Paweł. Polecali oni, by Dominik swoich uczniów wysyłał na cały świat. Dominikanie szybko dotarli do Włoch, Francji i Hiszpanii. Dominik mimo wyczerpania chorobą do końca życia zakładał nowe domy zakonne i podróżował po Europie. Zmarł 6 sierpnia 1221 roku w Bolonii. Trzynaście lat później został kanonizowany.
W ikonografii Święty Dominik przedstawiany jest w białym habicie z czarną kapą (habit dominikański). Zwykle w dłoni trzyma Biblię będącą symbolem rozumowego podejścia do spraw wiary. Często święty trzyma kij symbolizujący wędrowanie i kaznodziejstwo lub lilię symbolizującą czystość. Nad wizerunkiem świętego widnieje gwiazda. Element ten nawiązuje do legendy mówiącej o tym, jakoby matka chrzestna Dominika w czasie, gdy ten był chrzczony zobaczyła gwiazdę święcącą nad jego głową. Dominik ponadto często przedstawiany jest w pozie klęczącej przed Matką Boską z Dzieciątkiem Jezus, od której otrzymuje różaniec.
W racławickim kościele znajduje się obraz Świętego Dominika otrzymującego różaniec od Matki Boskiej
Przy ołtarzu głównym naszego kościoła od dawna wisi piękny, duży obraz przedstawiający Świętego Dominika. Postać ubrana jest w charakterystyczny habit dominikański. Święty Dominik otrzymuje od Matki Bożej różaniec. Nad głową świętego można zauważyć gwiazdę.
Autorem obrazu jest Fahnroth z Wrocławia
Autorem racławickiego obrazu jest Fahnroth z Breslau, czyli Fahnroth z Wrocławia. Nie wiele wiadomo o tym artyście, ale wiele jego dzieł można znaleźć w kościołach dawnego Śląska. Obraz pochodzi prawdopodobnie z końca XIX wieku.
Nad głową świętego możemy zobaczyć gwiazdę
Obraz skrywa pewien element
Wróćmy do wizerunku psa trzymającego w pysku pochodnię. W czasie niedawnych prymicji Łukasza Jonaka (Ojca Benedykta) mogliśmy na ternie Racławic zobaczyć kilka ciekawych plansz. Ich wygląd przedstawia zdjęcie poniżej.
Plansza prezentująca psa trzymającego pchodnię, mogliśmy ją zobaczyć w czasie prymicji Łukasza Jonaka
Legenda dotycząca tego wizerunku związana jest z Świętym Dominikiem. Według niej matka Dominika, błogosławiona Joanna, miała przed narodzeniem syna sen, w którym śniło się jej, że urodziła psa trzymającego zapaloną pochodnię. Pochodnia ta miała rozpalić cały świat. Pies koloru biało-czarnego symbolizuje Dominikanów. Pochodnia oznacza rozpalenie ognia Słowa Bożego na całym świecie.
Często psa trzymającego pochodnię można znaleźć na obrazach i figurach prezentujących Świętego Dominika. Również na racławickim obrazie jest pies, ale jego odnalezienie może być trudne. Z daleka jest niewidoczny. Pies z pochodnią w pysku znajduje się za Świętym Dominikiem i jest osłonięty częściowo kapą.
Pies trzymający pochodnię znajduje się u stóp Dominika
W najbliższym czasie postaram się prezentować możliwie regularnie ciekawe kaplice i figury znajdujące się w Racławicach wraz z opisem Świętych i dziejami z nimi związanymi. Myślę, że temat ten zainteresuje wielu czytelników. W Racławicach jest wiele obrazów, figur, kapliczek i miejsc wartych poznania, o których nie tylko mieszkaniec, ale i turysta odwiedzający naszą miejscowość powinien wiedzieć.
